Fotografie is tegenwoordig iets dat grotendeels digitaal gebeurt, met de digitale camera of gewoon met een smartphone. Tot voor kort kwam er echter veel meer ambacht bij kijken: foto’s werden gemaakt op een filmrolletje, dat daarna ontwikkeld en afgedrukt werd in een donkere kamer. Bij een digitale foto is de datum maar een klik verwijderd, maar dat is niet het geval bij foto’s op fotopapier. Zolang fotopapier onbelicht blijft, kan het lang bewaard blijven: fotopapier van honderd jaar oud kan soms nog gebruikt worden. Datering is dus een moeilijke opgave. En die datering kan net heel belangrijk zijn.  

FOMU beheert het Agfa-Gevaert archief en krijgt regelmatig vragen over wanneer welke (Agfa-)Gevaert papieren geproduceerd werden. Zo wil een onderzoeker bijvoorbeeld graag weten wanneer een (onbedrukt fotopapier) gemaakt werkt, om te weten of er optische witmakers in gebruikt werden. Een andere expert probeerde een foto mét afdruk te dateren om zeker te zijn dat het om een echt kunstwerk ging. In beide voorbeelden zijn weinig aanwijzingen: hoogstens het logo en het merk fotopapier. Toch kan daarmee al veel gezegd worden over de productiedatum van de fotopapieren van Gevaert. 

In beide gevallen konden we de vragen beantwoorden aan de hand van het logo op de achterkant van het fotopapier. Het logo volgt namelijk de geschiedenis van het bedrijf zelf, zodra het logo verandert, verandert ook de afdruk van het logo op het fotopapier.  

Om geïnteresseerden te helpen hun afgedrukte foto’s of onbelicht fotopapier beter te dateren, volgt hier een kort overzicht van de geschiedenis van het bedrijf Gevaert en de daarbij horende logo’s.

Het Gevaert logo doorheen de tijd

Het eerste bedrijf dat Lieven Gevaert oprichtte in 1889 droeg de naam L. Gevaert &Co. (Cie.). In het archief vinden we vanaf 1909 documenten en verpakkingen terug met een van de eerste logo’s: GEVAERT, vormgegeven in blokletters (afbeelding 1, afbeelding 2). In 1914 verandert dit naar een een zwieriger logo (afbeelding 2, afbeelding 4). In 1920 verandert de firma van naam en staat ze bekend als N.V. Gevaert Photo Producten. Die naamsverandering gaat gepaard met een verandering én uitbreiding van het logo. Naast het voluit gedrukte Gevaert-logo verschijnt er op verpakkingen een driehoek met daarin centraal een grote G, en kleiner de rest van de firmanaam. 

Het voluit gedrukte logo waarin de G en de T verbonden zijn, houdt niet lang stand. Rond 1930 wordt het vervangen door een nieuw logo, met een G en een T die naar beneden uitrekken. Het kleinere driehoekslogo blijft een hele tijd behouden (afbeelding 3). Pas in 1956 verandert Gevaert  naar een trapezoïde met daarin opnieuw de firmanaam in blokletters (afbeelding 3, afbeelding 5). In 1964 fuseert de firma met Agfa en houdt dit overzicht van de verschillende logo’s van de firma Gevaert op: het verandert dan nog enkele keren tot finaal zoals we het nu kennen de rode ruit met daarin “Agfa”. 

Onderzoek en datering aan de hand van logo’s 

De logo’s doorheen de tijd kunnen helpen bij de datering van fotopapier of verpakkingen. Op afbeelding 1 is bijvoorbeeld het vroege Gevaert-logo in drukletters te zien. De verpakking is dus geproduceerd in de vroege twintigste eeuw, tussen 1896 (de eerste productiedatum van Blue Star Paper) en 1921, wanneer het logo verandert. Ook de vraag over optische witmakers uit de inleiding werd zo opgelost. Het logo op het fotopapier werd in gebruik genomen in 1956 (zie afbeelding 5), en aangezien het logo van de firma verandert naar Gevaert-Agfa in 1964, moest de verpakking in kwestie ergens tussen 1956 en 1964 gemaakt zijn.  

Ondanks de lange houdbaarheid van fotopapier kan zo aan de hand van het logo en het soort fotopapier meestal toch een richtdatum van productie gegeven worden.  

Meer weten? 

Wie meer wil weten over het fotopapier van Gevaert of de geschiedenis van het logo van het bedrijf kan een kijkje nemen in onze databank. Ben je geïnteresseerd in het verloop van het Gevaert papierproject? Daarover staan enkele artikels op onze website. Verdere vragen over het archief kan je stellen aan thomas.jenne@fomu.be.